Döküm

BiHaber1 ay önce 0

3 dakikada okunabilir

Döküm, genel olarak metal ya da başka malzemelerin bir kalıba dökülerek şekil verilmesi işlemine verilen addır. Bu işlem, çoğunlukla erimiş metalin bir kalıba dökülüp soğutulması yoluyla yapılmaktadır. Metal parçaların seri üretimi için yaygın olarak kullanılan yöntemdir. Genellikle endüstriyel üretimde kullanılmakta olan karmaşık parçaların üretilmesinde döküm tercih edilmektedir. Örnek olarak; otomotiv endüstrisinde motor parçaları ya da makinelerde kullanılmakta olan çeşitli parçaların üretilme işleminde sıkça tercih edilmektedir.

Döküm İşlemi Nasıl Yapılır?

Birinci aşamada, dökülecek parçanın kalıbının hazırlanmasıdır. Genel olarak kum, metal ya da seramik malzemelerden yapılmış bir kalıp kullanılarak yapılmaktadır. Kalıp, döküm parçasının istenilen şekli alacak şekilde tasarlanarak hazırlanır.
Daha sonra, kalıp içerisine dökülecek parçanın modeli hazırlanır. Bu model, çoğunlukla metal veya ahşap gibi malzemelerden yapılır ve parçanın pozitif bir kopyasıdır.
Hazırlanan model, kalıbın içerisine yerleştirilerek gerektiği zaman ek desteklerle sabitlenmektedir. Kalıp genellikle iki ya da daha fazla parçadan oluşmasıyla birlikte bu parçalar birleştirilerek kapatılır.
Ardından dökülecek malzemeler uygun bir fırında ya da eritme fırınında eritme işlemi gerçekleştirilir. Malzemelerin erimesi durumunda, istenilen akışkanlık ile sıcaklık elde edilmektedir.
Eritme işleminden sonra, hazırlanan kalıba dökülmektedir. İşlem dikkatlice yapılarak dökülen metalin kalıbın içerisine eşit bir şekilde dağıtılması sağlanır.
Daha sonra soğumaya bırakılır. Soğuma sürecinde, metalin katılaşarak istenilen şeklin alınması için beklenir.
Tamamen soğuma işleminden gerçekleştiğinde kalıp açılır ve parça çıkarılır. Bu adımda, kalıbın içindeki kum ya da diğer destek malzemeleri de temizlenerek atılır.
Son işlemde çıkarılan parça; gerektiği zaman işlenir, temizlenir ve istenilen özelliklere sahip olacak şekilde son şekillendirme veya yüzey işleme işlemlerinden geçirilir.

Metal Döküm Çeşitleri

Kum Dökümü: En yaygın ve en eski yöntemlerinden bir tanesidir. Kum dökümünde, metal kalıba dökülmeden hemen önce kum kalıp içerisine sıkıştırılır ve daha sonra dökülerek kalıbın içinde şekil alır.
Dikey Döküm: Metal akışı kalıba dikey bir şekilde dökme işlemi gerçekleştirilir. Bu yöntem genel olarak daha karmaşık ve küçük parçaların üretilmesinde tercih edilmektedir.
Yatay Döküm: Burada ise, metal akışı kalıba yatay olacak şekilde gerçekleşmektedir. Bu yöntem, uzun ve büyük parçaların dökümü için kullanılır.
Kokil Döküm: Metalin kalıba dökülmesi için döner bir kalıp kullanmaktadır. Bu yöntem seri üretim için ekonomik ve hızlı bir çözüm sunmaktadır.
Basınçlı Döküm: Bu işlemde, eritilen metal yüksek basınç altında belirlenen kalıba dökülür. Böylece, parçanın daha ince ve yüksek kalitede duvarlara sahip olmasına olanak tanır. Çoğunlukla çinko ve alüminyum gibi düşük erime noktalı metallerin dökümünde kullanılır.
Isıl Döküm: Bu yöntemde, eritilmiş metalin kalıba dökülmesinden hemen önce belirli sıcaklıkta bekletilmesi gerekmektedir. Bahsedilen bu işlem metalin özelliklerini iyileştirerek iç yapısını homojenleştirir.
Kaynaşmış Kum Dökümü: Kaynaşmış kum dökümü yönteminde, kum kalıp içerisine erimiş metal akıtılarak kum ile birleştirilir. Bunun sonucunda daha az kum israfı olup, daha az kalıp hazırlama süre gerektirir.